گفت 50 سال است دارم چاروق میدوزم. چرم و نخ ابریشم. نمونهای از کار او پشت نداشت و مثل دمپایی روفرشی بود و نمونهای دیگر مثل یک کفش بود اما خیلی ظریف. گفت آن وقتها پدرم به من یاد داد چطوری چاروق بدوزم. او حالا پنج فرزند دارد ولی هیچ کدام دل به این هنر دست ندادند.
شاید اگربعدها کیلومترها راه بپیمایی تا به زنجان برسی دیگر خبری از این هنر دست نبینی. زنجان را بعد از چاقوهایش به چاروقهایش میشناسند. چاروق نوعی کفش است. چاروقها مشخصاً زنانه بوده واینک استفاده از آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد.
چاروق عبارت از پاپوش و پای افزار است که از قدیم الایام مورد استفاده بوده و بااشکال مختلف تهیه و ساخته می شده و قسمت اعظم ساختمان آن درقدیم از چرم بوده است. در فرهنگ معین تحت عنوان چاروق چنین نوشته شده است«چارق { ترکی = چارغ = چاروق} کفش چرمی ای که بندها به ساق پا پیچیده می شود. پا تا به، پالیک.» دراصطلاح محلی به لهجه ترکی چاروق را ( چارخ) تلفظ میکنند.
چاروقی که مورد نظر ماست و هم اکنون درزنجان به صورت یک صنعت دستی ظریف ساخته و عرضه میشود با چاروقی که در ادبیات ما از آن نام بردهاند( چارقت دوزم کنم شانه سرت « مولوی» ) یا در قدیم مورد استفاده بود، بهکلی مغایر و کاربرد آن نیز متفاوت است. چارق در گذشته نوعی کفش و پاپاوش بوده که از چرم ساخته می شده و در روستاها بیشتر چوپانان از آن استفاده می کردهاند و اغلب بدون پاشنه بود، با تسمههایی که به ساق پا میپیچیدهاند.
درسالهای اخیر نیز در زنجان نوعی از چاروق ساخته می شد که رویه آن از چرم قرمز رنگی بود که دباغهای زنجان با دست عمل می آوردند و کارخانهای نبود . این نوع چاروق بدون تسمه و بند بوده است با نوک عقابی برگشته و در آن هنگام که بازار کفاشان زنجان رونقی داشت و کفش ماشینی در کار کفش دوزی و کفاشی وقفه ایجاد نکرد.
یعنی تا 20 سال پیش، ازاین نوع چاروق ساخته میشد ولی امروز بهطور کلی متروک شده و دیگر کسی از آن نوع چاروق درست نمی کند. چاروق ظریف که مورد نظر و موضوع بحث ماست فرم وشکل خاصی دارد با مواد اولیه ویژهای که صرفا برای راه رفتن روی قالی و اطاقهای مفروش ساخته میشود که سابقاً پشت بسته و بدون پاشنه بود ولی چند سالی است که بهصورت نعلین و پاشنهدار ساخته میشود و فقط کف آن از چرم و رویه آن به رنگهای مختلف از نخهای ابریشمی و سیم گلابتون بافته و تزئین می شود.
آرازعلی گفت: «چاروق دوزی از خیلی قدیم متداول بود و کشاورزان خودشان آن را از چرم خام درست میکردند ولی بعدها چرم پخته به کار گرفته شد، ولی به صورت امروزی شاید کمتر از صد سال است که تولید میشود قبل از همه استاد کاری بود به نام جعفر که در این زمینه کار میکرد.»
او باز هم در مورد کارش افزود:« ما قبلاً چاروقها را بهصورت پت بسته و بدون پاشنه درست میکردیم و امروزه بهصورت دمپائی و پاشنه بلند تهیه میکنیم مگر اینکه کسی سفارش داده، بخواهد بصورت سابق برایش بدوزیم.»
آرازعلی از گذشته کارش و نامهایی که در این هنر شهره شده بودند گفت که بعد از او شخصی به نام رضا این کار را دنبال کرد و سپس آقای اصغر خطیبی که استاد من بود در این زمینه فعالیت داشت که تا 6 سال پیش تنها کارگاه چاروق دوزی زنجان را اداره میکرد و من تنها شاگرد این کارگاه بودم که از 18 سالگی با ایشان همکاری میکردم و بعدها شاگرد دیگری نیز وارد کارگاه شد پس از 7 سال شاگردی و کار با استاد رموز کار را آموختم و خود کارگاهی مستقل دایر کردم و پنج سالی هست که خودم در این کارگاه که فعلا تنهاکارگاه چاروق زنی زنجان است کار میکنم زیرا استاد اخیراً کارگاهش را تعطیل کرده و به کار دیگری روی آورده است.